Elvis i instrumenty - gitary

Najbardziej znanym instrumentem kojarzonym z Elvisem Presleyem jest oczywiście gitara. Był to też pierwszy* instrument jaki dostał w swoim życiu. W styczniu 1946 roku wybrał się z matką do domu towarowego Tupelo Hardware w Tupelo, gdzie wówczas mieszkali (w 1948 roku przeprowadzili się do Memphis, gdzie Elvis mieszkał już do śmierci). Gladys miała mu wtedy kupić wymarzony prezent na jedenaste urodziny. Nie był to wcale rower, jak informują chyba w większości źródła, tylko karabin (więcej o tej historii przeczytacie w poście "Rower czy strzelba?"). Gladys jednak ten pomysł się nie podobał. Summa summarum w końcu udało jej się nakłonić Elvisa do zmiany decyzji (przy wydatnym współudziale pracowników sklepu) i w rezultacie Elvis wybrał gitarę. Notabene gitara też znajdowała się wśród pozycji, o których marzył mały Elvis, zaraz za karabinem i rowerem, w tej kolejności. 

 

* Albo drugi instrument. Pierwszym prawdopodobnie był flet prosty, jak wspomina jedna z biografii Elvisa, w której czytamy, że matka Elvisa (Gladys), zaprowadzała go do kogoś na lekcję gry na flecie. Aczkolwiek czy był to instrument Elvisa, czy tylko pożyczony, nie wyjaśniono.  

Kiedy Elvis dostał gitarę, prawie się z nią nie rozstawał. Opisywałam to już w poście "Zwiastuny wielkości", ale przypomnę kilka faktów. Początkowo kilka lekcji miał mu dać miejscowy proboszcz, czy dał w rzeczywistości tego nie wiemy na pewno, gdyż źródła, co do tego nie są zgodne. Natomiast wiemy, że kilka podstawowych chwytów pokazali mu wujkowie - Johnny Smith (brat matki) i Vester Presley (brat ojca), którym instrument ten nie był obcy. Reszta to jego charyzmatyczna praca oparta głównie na grze ze słuchu. Był samoukiem. Doszedł jednak do takiej perfekcji, że zadziwiał swoją grą nawet innych muzyków. Kilka lat później, podczas jednego z jego pierwszych koncertów w 1954 roku, Johnny Cash, kolega Elvisa z Sun Studio, powiedział o jego grze:

„Presley nie mówił dużo. Ale nie musiał. Dzięki swojej charyzmie potrafił skupić na sobie uwagę wszystkich. Tamtego wieczoru obserwowałem przede wszystkim jego grę na gitarze. Elvis był niesamowicie dobrym gitarzystą rytmicznym. Zaczynał ‘That’s All Right (Mama)’ jedynie od wokalu i gitary akustycznej, a robił to tak, że żadne inne instrumenty nie były potrzebne”.

Z kolei jego rówieśnicy oraz ludzie, którzy mieli możliwość przysłuchiwania się grze młodego Elvisa, mówili że radził sobie fantastycznie, z każdym dniem grając coraz lepiej. W końcu grał tak dobrze, że ilekroć zasiadł gdzieś pod drzewem grając i śpiewając, zaraz zewsząd schodzili się ludzie, przybiegały dzieci i młodzież. Kuzyn Elvisa, Herschell Presley, który bardzo często bywał u Presleyów (mieszkał z rodzicami poza Tupelo, jednak prawie codziennie zabierali się szkolnym autobusem w odwiedziny do Presleyów w Tupelo), tak to wspomina ten czas:

"Jeździliśmy do Tupelo szkolnym autobusem. Odwiedzaliśmy rodzinę Elvisa, chodziliśmy na występy, tłukliśmy się i co tylko. Elvis wszędzie nosił tę starą gitarę. Uwielbiał ją. Przez większość czasu miała nie więcej jak trzy struny, ale on robił z nią cuda!"

Elvis od dziecka nie grał na gitarze zbyt delikatnie, toteż cieńsze struny (wiolinowe) od razu pękały. W późniejszych latach, to był główny zarzut jaki stawiał mu Scotty Moore. Twierdził, że Elvis byłby także świetnym gitarzystą klasycznym, gdyby bardziej "szanował" struny, ale Elvis już do końca życia grał ostro. Przepełniał go rytm i chyba nie potrafił inaczej, w każdym razie nie w twardych, rockowych utworach, bo przy balladach nie miał problemu z delikatną i subtelną grą.

Długo nie rozstawał się ze swoją pierwszą gitarą. Był to instrument, na którym uczył się pierwszych akordów i kształtował swój własny styl. To właśnie na niej grał razem z przyjaciółmi po przenosinach do Memphis i prawie każdego dnia zabierał ją ze sobą do szkoły. Gitarę tę możemy również usłyszeć na pierwszych nagraniach Elvisa (płytach) z Sun Records.

Elvis grywał na różnych gitarach. Podczas koncertów w latach pięćdziesiątych, głównie na rytmicznej. Natomiast w latach 60. i 70. na scenie, gitara służyła mu przede wszystkim za rekwizyt. Rzadko kiedy zagrał na niej cały utwór (w roku 1969 i 1970 jeszcze tak, później już tylko sporadycznie). Elvis grał dobrze zarówno na gitarach akustycznych jak i elektrycznych, a w ramach tych dwóch grup prawie na wszystkich ich typach. Podobno nawet na barokowej.

Hirek Wrona (polski dziennikarz telewizyjny i radiowy, niezależny publicysta, także DJ) w wywiadzie poświęconym Elvisowi, jaki udzielił internetowemu Enter The ROOM (magazyn online o kulturze i pozytywnym stylu życia), podkreślił:

"Jak nikt inny potrafił przełożyć język czarnej muzyki na biały kolor skóry. Moim zdaniem on całe życie śpiewał czarną muzykę. Na bardzo ważną rzecz zwrócił uwagę Johnny Cash w swojej autobiografii. Wspomniał, że Presley był znakomitym gitarzystą. W ogóle się o tym nie mówi. Johnny Cash podkreślił to później jeszcze kilka razy. On był niesamowitym muzykiem. Miał doskonały słuch, potrafił zagrać piosenkę, którą słyszał w życiu tylko raz."

Na której z gitar grał najlepiej? Jak zwykle zdania wśród znawców są podzielone. Z całą pewnością był niekwestionowanym mistrzem gry rytmicznej, chociaż zdaniem chyba nawet większości gitarzystów na basie grał lepiej niż na tradycyjnej gitarze akustycznej (sześciostrunowej).

Natomiast co ciekawe, nie trafiłam na zdjęcie Elvisa z gitarą siedmiostrunową. Może dlatego, że w Stanach ona nigdy nie była popularna. Gitara siedmiostrunowa pochodzi z Rosji (dlatego nazywana jest też "rosyjską" lub "cygańską"). Do Ameryki trafiła pod koniec lat 30. XX wieku, a spopularyzowana została dopiero w latach 90. XX wieku. 

 

*      *      *

*      *

*

 

Ex Post

 

Ostatnie ustalenia (28 maja 2021 roku):

 

Tak, pierwszych kilku lekcji gry na gitarze udzielił Elvisowi Brat Frank Smith, który był pastorem Assembly of God Church w East Tupelo. To pewna informacja, ponieważ pochodzi z e-maila od Elvis Presley Birthplace.

 

*

*      *

*      *      *

Elvis grający na gitarze basowej w filmie, studiu i w domu (na sofie w pokoju dziennym). Podczas nagrań sesyjnych, o ile Elvis decydował się grać na gitarze, była to gitara tradycyjna, ale podczas słynnej sesji nagraniowej u niego w domu, w pokoju "Dżungla", grał na gitarze basowej

Elvis przy gitarze z dwoma gryfami. O ile dobrze pamiętam również pojawiła się przynajmniej w jednym filmie

Elvis grający na gitarze dwunastostrunowej. Większość zdjęć pochodzi z filmu "Spinout", gdzie gitara ta pojawiała się w wielu scenach

Elvis grający na odmianie gitary akustycznej Arch Top, zwanej również "orkiestrową", "gibsonką" lub "Hollow Body". W dużym skrócie, gitara ta ma charakterystyczne pudło rezonansowe - wypukłe obustronnie (brzegi są węższe), a zamiast otworu rezonansowego w części przedniej, są dwa mniejsze w kształcie stylizowanej litery "f"

Elvis grający na różnych gitarach tradycyjnych sześciostrunowych (zwykłych i elektrycznych) w różnych okresach swojego życia i w filmach

 
Tutaj zdjęcie Elvisa grającego na ciekawej gitarze - z wydłużonym gryfem. Wydłużony gryf to sprawa normalna w gitarach basowych, ale rzadko jest stosowany w sześciostrunowych

Schody w posiadłości Graceland, na których wyeksponowano kilkanaście gitar Elvisa oraz ... skrzypce(!) 

Zastanawiają mnie te skrzypce na schodach. Czyżby Elvis też na nich grał? Z pewnością niejeden raz miał skrzypce w ręce i próbował się zmierzyć z tym instrumentem, jak i z wieloma innymi, ale dlaczego znalazły się akurat na tej ekspozycji? W każdym razie nigdzie nie spotkałam informacji by był to instrument, który opanował na tyle biegle by na nim grać.

Wiem, że zostały umieszczone specjalnie, tylko nie wiem dlaczego. Tak przynajmniej wynikało z opisu EPE, która tę ekspozycję zrobiła. Sama zwróciła na nie uwagę, ale zamiast wyjaśnienia napisała coś w tym stylu "odwiedź Muzeum Graceland, a dowiesz się wszystkiego" i tu pojawił się link do strony, gdzie rezerwuje się bilety.

Niemniej Elvis był faktycznie właścicielem skrzypiec Stradivarius. Nie wiem tylko czy oryginalnych czy kopii, bo różnie się podaje. Zawsze myślałam, że to tylko kwestia inwestycji czy kolekcjonerstwa, lecz po tej ekspozycji nie jestem tego już taka pewna. W końcu z jakiegoś powodu ustawiono je wśród gitar, na których grał.

Ex Post (12 czerwca 2022 roku) - jeśli chodzi o skrzypce, patrz post "Elvis i instrumenty - skrzypce".